हिंदी दिवस वर लिहिलेला हा निबंध आणि हि माहिती लहान मुले (kids) आणि class 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 व कॉलेज च्या विद्यार्थ्यांसाठी आहे. हिंदी दिवस वर लिहिलेला हा निबंध (Essay On Hindi Diwas In Marathi) तुम्ही तुमच्या शाळेच्या किंवा कॉलेज च्या प्रकल्प करीता वापरू शकता.
संबंधित लेख :- हिंदी दिवस निबंध (Hindi Diwas Essay In HIndi)
हिंदी दिवस वर मराठी निबंध (Hindi Diwas Information & Essay In Marathi)
प्रस्तावना
राष्ट्र हा माणसाची सर्वात मोठी संपत्ती असते. ज्या देशाचे अन्न आणि पाणी पिऊन आपले शरीर बनते आणि ज्या देशामध्ये आपण जीवन जगत असतो, त्याच्या विषयी आपल्याला स्नेह आणि श्रद्धा जास्त असते. असा माणूस कृतघ्न असतो ज्याला आपल्या राष्ट्राच्या सुरक्षेची काळजी नसते व जो स्वतःच्या कर्तव्य कडे दुर्लक्ष करत असतो. याचे प्रायश्चित हे शक्य नाही.
अश्या माणसाचे आयुष्य एखाद्या प्राण्यासारखे होऊन जाते. वाळवंटामध्ये राहणारा व्यक्ती उन्हाच्या तीव्रतेमुळे वाळवंटात अर्ध आयुष्य जगत असतो. परंतु त्याला त्याच्या मातृ भूमीवर खूप प्रेम असते.
तसेच थंड प्रदेशात जगणारा व्यक्ती अनेक कठीण परिस्थितीचा सामना करतो. तरीसुद्धा तो जेव्हा त्याच्या देशावर संकट येत असते, तेव्हा तो त्याच्या देशासाठी स्वतःचा प्राण सुद्धा देतो.
“हा देश माझा आहे यावर जे काही आहे ते माझे आहे” हे वाक्य खूप गोड आहे. अशी भावना सर्वांनी ठेवायला हवी, जेव्हा सर्व हे आपल्या देशा विषयी ही भावना ठेवतील, तेव्हाच प्रत्येकाच्या मनामध्ये आपल्या देशाबद्दल अभिमानाची भावना निर्माण होईल.
हिंदी दिवसाची श्रेष्ठता
आपला भारत देश हा विविधता मध्ये एकता या वर आधारित आहे. आपल्या भारत देशाची श्रेष्ठता ही प्राचीन काळापासून चालत आलेली सभ्यता आहे. आपली प्राचीन सभ्यता ही आज सुद्धा भारतात बघायला मिळते. जरी आधुनिकतेमुळे काही बदल झाले असले, तरी भारत अजूनही संस्कृतीत आणि सभ्यतेत प्राचीन काळातील भारत आहे.
प्राचीन काळापासुनच आपल्या देशात धर्म, संस्कृती, भाषा मध्ये विविधता असून सुद्धा या देशात सर्व मिळून राहतात. आपण सर्वांना माहिती आहे की आपल्या देशात अनेक भाषा बोलल्या जातात, परंतु भारतीय संविधानाने फक्त 19 प्रादेशिक भाषांना मान्यता दिली आहे. ज्या मध्ये हिंदी हि भाषा सुद्धा आहे. हिंदी भाषा ही भारतात सर्वात जास्त बोलली जाणारी भाषा आहे.
हिंदी दिवस केव्हा साजरा केला जातो?
संविधान सभे मध्ये देवनागरी लिपी मध्ये लिहिल्या गेलेल्या हिंदी भाषेला इंग्रजी भाषेबरोबर अधिकृत भाषा म्हणून स्वीकारले गेले होते. तरीपण त्या वेळेस इंग्रजी भाषेला मानणारे लोक हे अधिक होते.
अशे असताना सुद्धा 14 सप्टेंबर 1949 रोजी संविधान सभा मध्ये एकमताने निर्णय घेण्यात आला की भारताची राष्ट्रभाषा हि हिंदी भाषा असणार. तेव्हा पासून आपल्या भारत देशात प्रत्येक वर्षी 14 सप्टेंबर ला हिंदी दिवस साजरा केला जात असतो.
हिंदी दिवस हा 14 सप्टेंबर 1953 पासून साजरा केला जाऊ लागला. याचे कारण असे होते की 1947 मध्ये भाषेला घेऊन मोठा प्रश्न निर्माण झालेला होता. पण नंतर हिंदी भाषेला राष्ट्रभाषा घोषित करण्यात आले आणि तेव्हा पासून मग हिंदी दिवस साजरा करण्याची परंपरा सुरू झाली.
हिंदी दिवसाची व्याख्या
हिंदी भाषा ही आपली राष्ट्रीय भाषा आहे आणि नेहमीच राहणार, कारण हिंदी हि एक अशी भाषा आहे जी आपल्या देशामधील अनेक भाषांनी मिळून बनलेली आहे. व सोबतच आपल्या भारत देशात सर्वात जास्त बोलली जाणारी भाषा ही हिंदी आहे.
हिंदी भाषेचा विकास
आपल्या संविधान मध्ये हिंदी भाषेच्या विकासाची आणि प्रचाराची व्यवस्था केली आहे. संविधान सभेच्या अनुच्छेद 351 च्या अनुसार हिंदी भाषेचा प्रचार व विकास सुनियोजित रीती ने करण्याचे दायित्व हे केंद्राचे आहे.
जेणेकरून भारतातील वेगवेगळ्या भाषा बोलण्यात येणाऱ्या भागात हिंदी हि भाषा बोलली जाईल व भारतात हिंदी हि भाषा पूर्ण पणे आत्मसात केली जाईल. आपल्या हिंदी भाषेचा इतिहास हा जवळपास एक हजार वर्षा अगोदर चा आहे.
सामान्यतः प्राकृत भाषेची जे अंतिम अपभ्रष् अवस्था आहे, त्यातूनच हिंदी भाषा किंवा हिंदी साहित्याचा जन्म झालेला आहे. आधीच्या वेळेस अपभ्रष् चे अनेक प्रकार होते आणि त्यामधील सातव्या आणि आठव्या शतकापासून पाद्रात लिखाण सुरु झाले. याला चंद्रधर शर्मा या नावाच्या लेखकांनी गुलेरी जुने हिंदी असे नाव दिले होते.
हिंदी भाषा हा शब्द वास्तविक मध्ये फारसी भाषेचा शब्द आहे. त्याचा अर्थ हिंदी चा किंवा हिंदीच्या संबंधित असा होतो. हिंदी या शब्दाची उत्पत्ति हि सिंधू सिंध मधून झाली आहे आणि इराणी भाषेत स चे उच्चार ह केले जाते.
याप्रकारे हिंदी हा शब्द सिंधू या शब्दाचा प्रति रूप आहे. कालांतराने हिंद हा शब्द पूर्ण भारतासाठी पर्याय म्हणून उदयास आलेला आहे आणि याच हिंद पासून हिंदी बनलेला आहे.
हिंदी दिवस उत्सव
हिंदी भाषा ही पूर्ण जगात दुसऱ्या स्थानावर बोलली जाणारी भाषा आहे. हिंदी दिवसाच्या दिवशी आपल्या देशातील सर्व शाळेत, महाविद्यालय, कार्यालय आणि संपूर्ण शासकीय व अशासकीय कार्यालयांमध्ये हिंदी दिवस हा साजरा केला जातो.
हिंदी दिवस च्या दिवशी अनेक स्पर्धा आयोजित केल्या जातात. ज्या मध्ये कविता, कथा, भाषण, निबंध या स्पर्धा आयोजित केल्या जातात. आपल्या भारत देशामध्ये हिंदी भाषा ही मुख्यतः संवाद करायला वापरली पाहिजे व हिंदी भाषेचा जास्तीत जास्त प्रचार करण्यात आला पाहिजे.
हिंदी दिवसाच्या दिवशी भारताच्या राजधानी दिल्ली मध्ये विज्ञान भवन येथे, भारताचे राष्ट्रपती हिंदीच्या संबंधित विविध क्षेत्रात उत्कृष्ट असलेल्या लोकांना पुरस्कार देतात व त्यांचा सन्मान करतात.
आजच्या काळात हिंदी भाषेचे स्थान
आजच्या काळात आपल्या भारत देशामध्ये हिंदी भाषेचा उपयोग तर केला जातो, परंतु आज इंग्रजी भाषेचा प्रसार हा दिवसां दिवस वाढत आहे. आणि हे आपल्या हिंदी भाषेच्या प्रतिष्ठेसाठी चिंता करण्याचा विषय आहे. हिंदी भाषा ही व्याकरणाच्या दृष्टीने एक समृद्ध भाषा आहे.
आज आपण आपल्या संवाद मध्ये काही इंग्रजी शब्दांचा वापर करत असतो ज्या मध्ये कंप्युटर, सायकल या शब्दांचा समावेश आहे. या शब्दांचा वापर करणे तर योग्य आहे, परंतु काही असे शब्द सुद्धा आहेत जे आपण इंग्रजी भाषेतील न वापरता हिंदी मध्ये वापरायला पाहिजे.
आपले पूर्व राष्ट्रपती ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांनी म्हटले होते की सध्या विज्ञान चे कार्य हे इंग्रजी भाषेत केले जाते आणि त्यामुळे इंग्रजी हि आवश्यक आहे. परंतु मला विश्वास आहे की येत्या दोन दशका मध्ये विज्ञान चे मुख्य कार्य हे आपल्या देशातील भाषेमध्ये होऊ लागेल आणि तेव्हा आपला देश हा जपान सारखाच पुढे जाऊ शकेल.
हिंदी भाषेला सर्वानी मिळून राष्ट्रीय भाषेचा दर्जा आणि सन्मान दिला पाहिजे. जेणेकरून हिंदी हि देशाला एकतेच्या धाग्यात बांधणारी भाषा बनेल. भारत देशाचे रत्न आणि प्रसिद्ध डॉक्टर राजेंद्र प्रसाद यांनी म्हटले आहे की, ज्या देशाला आपल्या भाषा आणि साहित्यावर अभिमान नसतो, तो देश प्रगत होऊ शकत नाही.
म्हणूनच आज देशातील प्रत्येक नागरिकाला संकल्प करण्याची गरज आहे की ते हिंदी भाषेला प्रेमाने मान्य करून तिचा सर्व कार्य क्षेत्रांमध्ये जास्तीत जास्त वापर करतील आणि हिंदी भाषेला व्यावहारिक रूपात राष्ट्रभाषा होण्याचा मान देतील.
हिंदी भाषेचे फायदे व गुण
आपल्याला हिंदी भाषेचा सर्वात मोठा फायदा हा संवाद करण्यात होतो. आपण भारत देशात कुठे पण हिंदी बोलून संवाद करू शकतो. हिंदी हि भाषा आपल्या देशात प्रत्येक राज्यात आणि क्षेत्रात बोलली जाते. कारण हिंदी भाषा ही आपल्या देशाची राष्ट्रभाषा आहे.
हिंदी भाषेचा उपयोग आपल्या देशातील प्रत्येक शाळेत आणि शासकीय कार्यालय मध्ये केला जातो आणि हिंदी भाषेचा उपयोग करणे हे अनिवार्य आहे.
आपल्या भारत देशात हिंदी भाषेमध्ये अनेक सुंदर कविता आणि रचना तैयार केल्या जातात. हेच नाही तर आपल्या देशामध्ये जास्तीत जास्त वृत्तपत्र हे हिंदी भाषे मध्ये प्रकाशित होतात. आपल्या भारत देशाचे प्रधानमंत्री आणि राष्ट्रपती हे जिथे पण जातात, तिथे हिंदी भाषेचा वापर करतात आणि हिंदी भाषेतच भाषण देत असतात.
आपण सर्वाना आपल्या दररोजच्या व्यवहारात हिंदी भाषेचा प्रयोग करायला पाहिजे. हिंदी हि एक साधी व सोपी भाषा आहे आणि सोबतच या भाषेमध्ये आपल्या देशाची सभ्यता सुद्धा दिसून येते. जसे हिंदी भाषेत आपण लहानाला तू म्हणतो, पण आपल्या पेक्षा मोठ्याना आपण तुम्ही म्हणून सन्मान देतो.
हिंदी भाषेची हि वैशिष्ट्ये आहे कि हिंदी भाषा ही दुसऱ्या भाषेपेक्षा लवकर आणि सहज पणे शिकली जाऊ शकते. हेच नाही तर ज्या प्रकारे आपण हिंदी भाषा लिहीत असतो, त्याच प्रमाणे तिला बोलली जाते.
आज जेव्हा इंटरनेट हा खूप आवश्यक झालेला आहे आणि इंटरनेट हा इंग्रजी भाषेत आहे, तरी सुद्धा 5 मधून 1 व्यक्ती हा इंटरनेट ला हिंदी भाषे मध्ये वापरतो. आज जग इतके उन्नत झाले आहे की आज आपण हिंदी भाषे मध्ये इंटरनेट वरून माहिती घेऊ शकतो आणि सोबतच वेबसाइटसाठी हिंदी मध्ये नाव खरेदी करू शकतो.
जेव्हा कधी एखाद्या लहान मुलांचा जन्म होतो, तर तो त्याचा आईने बोललेली भाषा वापरत असतो आणि जास्त करून हि भाषा हिंदी भाषा असते.
आज हिंदी पेक्षा इंग्रजी भाषेला महत्व
आपल्या देशातील थोर पुरुषांनी आपल्या जीवनाचे बलिदान देऊन आपल्याला स्वतंत्रता मिळवून दिले. व त्या नंतर आपल्या हिंदी भाषेला महत्वपूर्ण स्थान मिळाले. परंतु आज पण आपल्या देशात हिंदी बोलणाऱ्या पेक्षा जास्त इंग्रजी बोलणाऱ्याला जास्त महत्व दिले जाते.
आपण बघतो कि हिंदी मध्ये भाषण देणारे आपल्या मुलांना इंग्रजी शाळेत शिकवतात. आज या काळात हिंदी बोलणाऱ्याला कमजोर आणि इंग्रजी बोलणाऱ्याला खूप महान समजले जाते.
आज आपण जर टि. वी. सुरु केली तर आपल्याला हिंदी पेक्षा इंग्रजी भाषेचा वापर जास्त केलेला दिसतो. जसे टि. वी. वर दिसणाऱ्या फिल्म किवा सिरीयल मध्ये जास्त करून इंग्रजी शब्द वापरले जातात.
आपल्या भारत देशा मध्ये 77% लोक हे हिंदी बोलतात, तरी सुद्धा आपल्या देशात इंग्रजी बोलणाऱ्यांना जास्त महत्व दिले जाते. याचा सर्वात उत्तम उदाहरण आपल्याला नौकरीच्या वेळेस बघायला मिळते.
आज नौकरी अगोदर त्यालाच दिली जाते, ज्याला इंग्रजी येत असते. जो विद्यार्थी हिंदी बोलतो त्याला काहीच महत्व दिले जात नाही. असे वाटते की इंग्रजी बोलणारा हा हिंदी बोलणाऱ्या पेक्षा जास्त श्रेष्ठ असतो.
आपली राष्ट्रभाषा हिंदी असून सुद्धा तिला देशामध्ये दुसऱ्या भाषेचा दर्जा दिला जातो आणि इंग्रजी भाषेला सर्व क्षेत्रांमध्ये प्रथम मान्यता दिली जाते. आज हिंदी मधील नमस्कार शब्द लोक खूप कमी वापरत आहेत. आज हाय, हॅलो चा वापर जास्त केला जात आहे. हेच नाही तर इंटरनेट वर सुद्धा इंग्रजी भाषेचा जास्त वापर केला जात आहे.
तात्पर्य
हिंदी आपली राष्ट्रभाषा आहे आणि हिंदी दिवस तो दिवस आहे ज्या दिवशी आपल्याला हिंदी भाषेचा अधिक वापर करून हिंदी भाषेचा सन्मान केला पाहिजे. जे सुख आपल्याला रामायण आणि भागवत गीता हि हिंदी भाषेत वाचून मिळते, ते आपल्याला इंग्रजी भाषेत मिळत नाही.
आपल्याला अभिमान वाटायला हवा कि आपण भारताचे नागरिक आहोत आणि आपली राष्ट्रभाषा हि हिंदी आहे. आपल्याला हिंदी भाषेवर अभिमान ठेवला पाहिजे आणि इंग्रजी ऐवजी हिंदी ला जास्त महत्व दिले पाहिजे. आपल्याला हिंदी दिवसाचे महत्व सर्वांना कळविले पाहिजे व स्वतः पण हिंदी दिवसाला आनंदाने साजरा केला पाहिजे.
तर हि होती हिंदी दिवस ची माहिती (Hindi Diwas Information In Marathi). आज आपण या लेख मध्ये हिंदी दिवस ची संपूर्ण माहिती बघितली आहे. मी आशा करतो कि हिंदी दिवस वर मराठी मध्ये लिहिलेला हा निबंध (Marathi Essay On Hindi Diwas) तुम्हाला आवडला असेल. जर तुम्हाला हा निबंध आवडला असेल तर याला इतरांशी नक्की share करा.
